“De journalistiek kan een middel zijn om echte verandering tot stand te brengen”

Het verhaal van verslaggever José

José Boon kwam op haar 30ste als zij-instromer in de journalistiek terecht. Als redacteur van NU.nl schrijft ze onder meer over grensoverschrijdend gedrag, een onderwerp dat sinds #MeToo volop in de aandacht staat. Haar verontwaardiging zet ze om in verhalen die dit probleem in kaart brengen. “De journalistiek kan een middel zijn om echte verandering tot stand te brengen.”

Ze was het pad richting de journalistiek al voorzichtig ingeslagen toen José Boon (33) een boek las dat niet alleen de levens van miljoenen vrouwen veranderde, maar ook een beetje dat van haarzelf: She said (2019). De onthullingen van Jodi Kantor & Megan Twohey, journalisten van The New York Times, over het wangedrag van filmproducer Harvey Weinstein brachten wereldwijd een golf aan reacties op gang onder de noemer #MeToo. Geïnspireerd door dit journalistieke meesterstuk schrijft ze inmiddels, in dienst van NU.nl, ook zelf over grensoverschrijdend gedrag en seksueel misbruik. De verontwaardiging die ze voelt bij deze onderwerpen, helpt haar vooruit en motiveert haar enorm. 

Bekijk de video en lees hieronder over haar werk als journalist.

1. De journalistiek als inspiratiebron om zelf journalist te worden?
“Deels wel. Toen ik het boek van Jodi Kantor & Megan Twohey las, vond ik het super fascinerend om
te zien hoe zij de waarheid naar boven haalden. Hun journalistieke werk was zo grondig dat niemand er meer omheen kon. Dat moest ook, want zij legden gedrag bloot waar iedereen lange tijd van had weggekeken. Men wist dat het gebeurde, maar er waren journalisten voor nodig om een omslag in ons denken teweeg te brengen: wacht eens even, dit is niet oké, we mogen de slachtoffers niet de schuld in de schoenen schuiven. Overal in de wereld begonnen vrouwen zich uit te spreken over grensoverschrijdend gedrag waar zij slachtoffer van waren geweest en inmiddels worden zij sneller geloofd. De journalistiek kan dus een middel zijn om echte verandering tot stand te brengen. Dat vind ik zo inspirerend.”

2. Waarom vind jij het belangrijk om te schrijven over grensoverschrijdend gedrag?
“Omdat het zoveel levens beschadigt of zelfs verwoest. Ook omdat we het met z’n allen nog steeds erg moeilijk vinden om hierover te praten. Er is één heel grote stap gezet, maar de daaropvolgende moeten we nog maken: met elkaar veel meer gaan praten over seksueel misbruik dichtbij, door bekenden. Misbruik vindt namelijk veelal plaats in een vertrouwde setting, zoals in het gezin, in de familie of bij de sportclub. Doordat we ervan wegkijken, kan het in stand blijven. Ik heb daarom in 2022 een groot eindejaarsverhaal gemaakt met de expert op dit gebied, Iva Bicanic van Centrum Seksueel Geweld. Zo probeer ik dit probleem uit te leggen en in kaart te brengen. Je geeft als journalist daarmee een podium aan verhalen die kunnen bijdragen aan rechtvaardigheid.”

Tekst gaat verder onder de afbeelding

3. Is dit een onderwerp waar je boos of verontwaardigd over kunt zijn?
“Ja, net zoals ik me boos kan maken over de manier waarop we omgaan met vluchtelingen in ons land; zij moesten afgelopen zomer buiten slapen. Via de journalistiek kun je groepen en mensen die onrecht wordt aangedaan een stem geven. Dat doe je ook door de verantwoordelijken hiervoor in de schijnwerpers te zetten. Of het nu gaat om seksueel misbruik, vluchtelingenopvang of de oorlog in Oekraïne. Ik denk dat dit veel journalisten drijft. Mij in ieder geval wel.”

4. Kan die verontwaardiging je motiveren of ook in de weg zitten?
“In de weg zitten niet zo. Het is wel goed om een redactie achter je te hebben die je soms tegenwicht biedt en je daarmee in balans houdt. Maar die verontwaardiging helpt me juist vooruit en motiveert me enorm. Heb je als journalist je boosheid onder controle, dan wordt het meer een vorm van verontwaardiging en kun je boven het onderwerp gaan staan en het kritisch benaderen. Die verontwaardiging zet je dan om in relevante journalistiek.”

5. Was dat ook een van je drijfveren om journalist te worden?
“Ja, om onderwerpen met een kritische blik aan het licht te brengen en ook om ze überhaupt te kunnen onderzoeken. Als je ergens nieuwsgierig naar bent, dan mag je onder werktijd uitzoeken hoe het precies zit. Je kunt bij de beste bronnen terecht, omdat je zo’n mooi en groot nieuwsmerk achter je hebt staan. Het mooie van werken op een nieuwsredactie is dat je je eigen nieuwsgierigheid mag uitbouwen, omdat je ervan kunt uitgaan dat er met jou nog veel meer mensen zijn die hetzelfde willen weten; je mag je eigen vragen serieus nemen. Valkuil is wel dat je je eigen verhalen wilt vertellen. De kunst is om iets te vinden wat meer mensen aangaat.”

Tekst gaat verder onder de afbeelding

6. Hoe beleef jij het vak van journalist?
“Het is erg afwisselend. Als redacteur draai ik diensten op de redactie die het nieuws op de site bijhoudt en krijg ik daarnaast de gelegenheid om eigen verhalen te maken. Het leuke van redacteur zijn is dat je bezig bent met ál het nieuws. Je volgt niet alleen de grote gebeurtenissen zoals oorlogen en rampen, wat erg spannend kan zijn, maar ook de lichtere zaken. Die afwisseling is prettig, want de wereld bestaat natuurlijk niet alleen uit ellende. Omdat het zo veelzijdig is, krijg je heel veel mee van de wereld, ook van zaken waar ik me voorheen niet mee bezighield. Het verrijkt me.”

7. Voel jij je op je plaats bij NU.nl?
“Heel erg. Wat me er zo aan bevalt, is dat we objectief zijn en feiten brengen en dat doen vanuit verschillende perspectieven. Onze redactie is de afgelopen jaren diverser geworden, er zijn veel mensen met verschillende achtergronden bij gekomen. Zij worden uitgedaagd om te schrijven wat hén opvalt. Sowieso wordt iedereen heel erg uitgedaagd om z’n eigen persoonlijkheid mee te nemen naar de werkvloer en van daaruit verhalen te gaan maken.”

8. Hoe ben je bij NU.nl terechtgekomen?
“Toen ik klein was, zei ik altijd dat ik Pia Dijkstra wilde worden, die destijds het Achtuurjournaal presenteerde. Ik heb wel een erg lange omweg gemaakt en ben pas relatief laat in de journalistiek terechtgekomen. Ik heb me om laten scholen via een post-hbo-opleiding Journalistiek. Daar mochten we op een dag Gert-Jaap Hoekman interviewen, de hoofdredacteur van NU.nl. De manier waarop hij NU.nl neerzette, sprak mij heel erg aan. Dat paste wel bij mij. Uiteindelijk heb ik er in 2021 gesolliciteerd als redacteur en werd ik aangenomen.”

9. Hoe blijf jij jezelf ontwikkelen als journalist?
“Ik doe dit nog niet zo lang en het voelt alsof ik nog zoveel te ontwikkelen heb. Gaandeweg leer je waar je interesses liggen en wat je dossiers kunnen zijn. Ik had van tevoren ook niet bedacht dat ik me zo zou gaan bezighouden met grensoverschrijdend gedrag, dat is eigenlijk vanzelf gegaan. Dit jaar stap ik over naar de redactie economie en ook daar kan ik schrijven over kwetsbare groepen, zoals mensen die door armoede het hoofd niet meer boven water kunnen houden.”

10. Is het een vak dat je anderen zou aanraden?
“Jazeker. In mijn geval heeft het goed gewerkt dat ik op iets latere leeftijd ben ingestroomd. Rond je 30ste weet je al beter waar je boos van wordt en vooral ook dat die verontwaardiging er mag zijn. Als twintiger zou ik daar onzekerder over zijn geweest. De journalistiek is geen gespreid bedje, het is hard werken met soms onregelmatige werktijden, maar je krijgt er wel iets bijzonders voor terug, namelijk dat je met je eigen interesses aan de slag mag gaan. Het is ook erg bijzonder dat zoveel mensen lezen wat ik schrijf, zeker als het een verhaal is dat heel dicht bij me staat.”