“Je hebt een alibi om altijd de moeilijkste vragen te stellen”

Het verhaal van onderzoeksjournalist Jelle Krekels

Als onderzoeksjournalist van het Eindhovens Dagblad heeft Jelle Krekels van zijn nieuwsgierigheid zijn beroep gemaakt. Hij beleeft de regiojournalistiek als spannend en avontuurlijk, omdat hij achter deuren kan kijken die voor anderen gesloten blijven. “Vragen beantwoorden met feiten door onderzoek te doen, dat is wat mij drijft.”

In de negen jaar dat hij nu journalist is in ‘zijn’ regio Eindhoven, heeft Jelle Krekels (32) niets van zijn bevlogenheid verloren. Sterker nog: hij schrijft inmiddels voor de gezamenlijke onderzoeksredactie van de Brabantse kranten Eindhovens Dagblad, Brabants Dagblad en BN DeStem. Daar kan hij zich vastbijten in spraakmakende onderwerpen en krijgt hij de tijd en ruimte voor langdurig onderzoek. Hij komt zaken op het spoor die anders geheim zouden blijven en maakt verhalen die maatschappelijk iets losmaken. Zo werkte hij in 2022 op eigen verzoek een maand mee in het asielzoekerscentrum voor minderjarigen in Oisterwijk, wat leidde tot een onthullende reportage van binnenuit. Een ervaring die diepe indruk heeft gemaakt.

Bekijk de video over de ervaringen van Jelle in het azc en lees hieronder over zijn werk als journalist.

1. Hoe beleef jij je vak als journalist?
“Het is in mijn ogen het mooiste vak dat er is, omdat je zo autonoom je verwondering en nieuwsgierigheid kunt volgen. Je mag overal induiken en je hebt een soort alibi om altijd de moeilijkste vragen te stellen aan iedereen. Het is fantastisch om op die eigen verwondering en nieuwsgierigheid af te gaan en de vragen die je hebt te beantwoorden met feiten en inzicht door onderzoek te doen. Dat is wat mij drijft. Vaak zijn het vragen die iedereen heeft, dus ook onze lezers.”

2. Kun je dat leren, nieuwsgierig zijn?
“Die nieuwsgierigheid moet voor een deel wel in je zitten. Toen ik een jaar of 13 was, at ik ‘s middags regelmatig warm bij mijn oma. Ik had nog geen idee wat ik later wilde worden, maar zij zei: ‘Jij wordt later journalist’. Zij had dat destijds al in de gaten, omdat ik altijd en overal vragen stelde. ‘Waarom?’ was mijn standaardbijdrage aan elk gesprek, soms tot vervelens aan toe. Dat zat er heel vroeg in bij mij.”

Tekst gaat verder onder de afbeelding

3. Wat maakt de regiojournalistiek voor jou zo leuk?
“Het allerfijnste van de regiojournalistiek is de nabijheid. Je hebt altijd gevoel bij wat je schrijft en staat dichter bij je publiek. Het bestaansrecht van een regiokrant is dat wij in die regio wonen, dat we de mensen kennen, dat we bij de raadsvergaderingen zijn, dat we weten welke boeren in ons gebied worden uitgekocht en waarom ze boos zijn. Tegelijkertijd is het ook belangrijk om overkoepelende verhalen te maken die verder gaan dan dat en beschouwender zijn.”

4. Er is in deze tijd veel te doen om nepnieuws en desinformatie. Maakt dat het extra belangrijk om onderzoek te doen en feiten te brengen?
“Absoluut. De media worden tegenwoordig vaak gewantrouwd, maar ik zie om mij heen zoveel collega’s hun uiterste best doen om alle kanten van een onderwerp te belichten en uit te diepen. Onderzoeksjournalistiek is ontzettend belangrijk: niet alleen de waan van de dag volgen, maar ook verder kijken. Het is helemaal niet zo logisch dat je daar de tijd voor neemt als krant, want dergelijk werk is niet direct te vertalen naar inkomsten. Het is puur een investering in iets wat wij belangrijk vinden, en dat is goede en betrouwbare journalistiek.”

5. In hoeverre is onderzoeksjournalistiek anders dan de dagelijkse nieuwsjournalistiek?
“De druk is anders en bouwt zich langzaam op. De verwachtingen die je van jezelf hebt worden steeds groter, want je wilt op een gegeven moment wel echt met iets komen. Soms komt er niks uit een onderzoek of minder dan je denkt, maar dan nog is het die investering waard. Als je lang genoeg zoekt, vind je altijd wel een verhaal dat het waard is om te vertellen, of het nu positief of negatief is.”

6. Waarom wilde je een maand meelopen in het asielzoekerscentrum voor minderjarigen in Oisterwijk?
“Toen ik net begon op de onderzoeksredactie, eind 2020, stond er een kort berichtje op de voorpagina van het Eindhovens Dagblad over een Syrisch jongetje van 10 dat een tankstation langs de A67 was komen binnenwandelen. Moederziel alleen, met alleen een zakje kleren bij zich. Ik wilde zijn verhaal reconstrueren en dat is mijn eerste onderzoeksproject geworden. Waar kwam hij vandaan en wat symboliseert hij? Want eigenlijk komt er een stukje wereldproblematiek binnenlopen, daar bij dat tankstation in Helenaveen.”

Tekst gaat verder onder de afbeelding

7. Door van binnenuit het reilen en zeilen in een azc te beschrijven, kun je als lezer begrip krijgen voor de mensen in die situatie. Kan en mag dat een onderliggend doel van de journalistiek zijn?
“Ik denk dat het belangrijk is om inzicht te geven in gemarginaliseerde groepen en ze een stem te geven. Je weet: zodra je iets publiceert over asielzoekers, wordt het door beide extreme kanten van het politieke spectrum gebruikt om hun punt te maken. Ik heb geen invloed op wat de lezer ermee doet. Het enige wat ik wil, is dat de feiten voor zich spreken. Dit is het verhaal, zo vangen we ze op, dit is de realiteit.”
“Ik hoop dat je, als je het leest, meer inzicht krijgt in de beweegredenen van deze kinderen. Dat je het begrijpt, maar het mag ook iets met je doen: wat vind je ervan dat ze daar tussen beschimmelde muren slapen? Zelf vond ik dat lastig om te zien en dat beschrijf ik ook. Die persoonlijke kant mag je best laten doorschemeren in een verhaal, zonder er al te veel je eigen mening in te laten doorklinken. Het is meer een kwestie van reageren op de feiten.”

8. Moet je emotie niet juist uitschakelen in objectieve verslaggeving?
“Ik vind dat emotie zeker wel een rol mag spelen, omdat die je heel erg kan voortstuwen. Je moet ervoor waken om je eigen gelijk achterna te lopen, maar jezelf ergens kwaad over maken kan juist een zeer goede stimulans zijn om er verder in te duiken. Als journalist ben je ook maar gewoon een mens; emotie kun je niet altijd uitschakelen. Je mag de rekening van de puinhoop die is aangericht door het asielbeleid niet zo eenzijdig bij kinderen leggen, wat nu wel gebeurt met het aan banden leggen van het recht op gezinshereniging. Dergelijke verbanden kunnen wij leggen en daarom is een rol voor emotie juist goed. Het is wel een worsteling, want objectiviteit is en blijft het grootste goed in de journalistiek.”

9. Werk je nu, met een rugzak aan ervaring, anders dan toen je pas begon?
“In het begin wilde ik graag verhalen maken die ik leuk vond. Op een gegeven moment heb ik dat veranderd in verhalen die belangrijk zijn om te maken. Dat is een omslag geweest in mijn loopbaan tot nu toe. Wat is belangrijk om te weten voor de lezer, wat verdient uitdieping?”

10. Doe je als journalist meer dan schrijven alleen?
“Het vak is veelomvattender geworden, je moet tegenwoordig echt multimediaal zijn. Bij mijn azc-verhaal heb ik ook een videoreportage gemaakt en een explainer (uitlegvideo) over de instroom van amv’ers: wie zijn ze, waar komen ze vandaan en waarom komen ze hiernaartoe? Een korte video van anderhalve minuut, een andere manier om een verhaal te vertellen. Daarmee kun je weer een heel andere doelgroep bereiken.”